Leestijd 17 minuten
Vier gezondheidsorganisaties, die nauw samenwerkten, gaven bijna 10 miljard [10.000.000.000] dollar uit aan de wereldwijde bestrijding van Covid. Maar ze misten het toezicht van regeringen en haalden hun eigen doelstellingen niet, zo blijkt uit een onderzoek van POLITICO en WELT.
Toen Covid-19 toesloeg, waren de regeringen van de wereld niet voorbereid.
Van Amerika tot Europa en Azië varieerden ze van het minimaliseren van de dreiging tot het sluiten van hun grenzen in noodlottige pogingen om een virale verspreiding tegen te gaan die al snel de wereld zou omhullen. Terwijl de machtigste landen naar binnen keken, begonnen vier niet-gouvernementele wereldwijde gezondheids-organisaties plannen te maken voor een strijd op leven en dood tegen een virus dat geen grenzen zou kennen.
Wat volgde was een gestage, bijna onverbiddelijke machtsverschuiving van de overweldigde regeringen naar een groep niet-gouvernementele organisaties, volgens een zeven maanden durend onderzoek van POLITICO-journalisten uit de VS en Europa en de Duitse krant WELT. Gewapend met expertise, gesteund door contacten op de hoogste niveaus van de westerse landen en gesterkt door goede relaties met geneesmiddelenproducenten, namen de vier organisaties rollen op zich die vaak door regeringen werden gespeeld – maar zonder de verantwoordingsplicht van regeringen.
Terwijl de landen nog discussieerden over de ernst van de pandemie, identificeerden de groepen potentiële vaccinproducenten en richtten zij hun investeringen op de ontwikkeling van tests, behandelingen en injecties. En ze gebruikten hun invloed bij de Wereldgezondheidsorganisatie om een ambitieus wereldwijd distributieplan op te stellen voor de verspreiding van deze Covid-hulpmiddelen onder behoeftige landen, hoewel het uiteindelijk zijn oorspronkelijke beloften niet zou waarmaken.
De vier organisaties hadden in het verleden samengewerkt, en drie van hen deelden een gemeenschappelijke geschiedenis. De grootste en machtigste was de Bill & Melinda Gates Foundation, een van de grootste filantropieën ter wereld. Dan was er Gavi, de wereldwijde vaccinatieorganisatie die Gates hielp oprichten om mensen in lage-inkomenslanden in te enten, en de Wellcome Trust, een Britse onderzoeks-stichting met een schenking van miljarden dollars die in voorgaande jaren met de Gates Foundation had samengewerkt. Tot slot was er de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations, of CEPI, de internationale groep voor onderzoek en ontwikkeling van vaccins die Gates en Wellcome beiden in 2017 hielpen oprichten.
BELANGRIJKSTE OPMERKINGEN
- De vier organisaties hebben sinds 2020 bijna 10 miljard dollar uitgegeven aan Covid – hetzelfde bedrag als de belangrijkste Amerikaanse instantie die belast is met de bestrijding van Covid in het buitenland.
- De organisaties gaven gezamenlijk 1,4 miljard dollar aan de Wereldgezondheidsorganisatie, waar ze hielpen bij het opzetten van een cruciaal initiatief om Covid-19 hulpmiddelen te verspreiden. Dat programma haalde zijn oorspronkelijke doelstellingen niet.
- De leiders van de organisaties hadden ongekende toegang tot de hoogste regeringsniveaus en gaven minstens 8,3 miljoen dollar uit om te lobbyen bij wetgevers en ambtenaren in de VS en Europa.
- Ambtenaren van de VS, de EU en vertegenwoordigers van de WHO rouleerden door deze vier organisaties als werknemers, wat hen hielp hun politieke en financiële connecties in Washington en Brussel te verstevigen.
- De leiders van de vier organisaties beloofden de equity gap te overbruggen. Tijdens de ergste golven van de pandemie bleven landen met lage inkomens echter verstoken van levensreddende vaccins.
- De leiders van drie van de vier organisaties hielden vol dat het opheffen van de bescherming van intellectuele eigendom niet nodig was om de voorraad vaccins te vergroten – wat volgens activisten levens had helpen redden.
VOLG HET GELD[1]
Maatschappelijke organisaties die actief zijn in armere landen, zoals Artsen zonder Grenzen, uitten hun ongenoegen over het idee dat door het Westen gedomineerde groepen, met eliteteams van deskundigen, beslissingen over leven en dood van mensen in armere landen zouden helpen sturen. Die spanningen namen alleen maar toe toen de Gates Foundation zich verzette tegen pogingen om af te zien van intellectuele eigendomsrechten, een maatregel die volgens critici de belangen van farmaceutische reuzen beschermde ten koste van mensen in armere landen.
“Wat maakt Bill Gates gekwalificeerd om de Amerikaanse regering te adviseren over waar zij de enorme middelen in moet steken?” vroeg Kate Elder, senior beleidsadviseur vaccins voor de campagne Artsen zonder Grenzen.
Maar al snel boden regeringen in de Verenigde Staten en Europa hun eigen cruciale steun aan de vier groepen. De organisaties gaven minstens 8,3 miljoen dollar uit om te lobbyen bij de VS en de E.U., volgens een analyse van de bekendmakingen van lobbyisten. Toen de leiders van CEPI dit voorjaar de kas van de groep wilden spekken, gaven ze 50.000 dollar uit om te pleiten voor 200 miljoen dollar jaarlijkse financiering van de Amerikaanse regering, zo blijkt uit documenten en interviews met medewerkers van Capitol Hill.
De toenaderingen werkten. Terwijl de inspanningen van president Joe Biden om 5 miljard dollar extra financiering te krijgen voor de internationale strijd van de regering tegen het virus op niets uitliepen in het Congres, slaagde hij er toch in om 500 miljoen dollar voor CEPI in zijn begrotingsvoorstel op te nemen – 100 miljoen dollar per jaar gedurende vijf jaar.
Het geld, dat nog moet worden goedgekeurd, zou helpen bij wat volgens de meeste deskundigen op het gebied van wereldwijde gezondheid een belangrijk doel is, niet alleen in humanitair opzicht, maar ook om te voorkomen dat armere landen broedplaatsen worden van nieuwe varianten. En de meesten vinden dat de Gates Foundation en de andere groepen krediet verdienen, niet alleen voor hun werk om levens te helpen redden, maar ook omdat zij bijna de enige partij in de stad zijn met voldoende armslag om een pandemie te bestrijden.
Maar de uitgebreide politisering en financiële macht van de groepen in de VS en Europa hielpen hen om de internationale reactie op de belangrijkste gezondheidsgebeurtenis van de afgelopen eeuw te sturen op een moment dat de regeringen met lege handen stonden, aldus het onderzoek.
Het onderzoek, dat gebaseerd is op meer dan vier dozijn interviews met Amerikaanse en Europese ambtenaren en specialisten op het gebied van wereldwijde gezondheid, brengt in kaart hoe het grootste deel van de internationale respons op de Covid-pandemie stap voor stap overging van regeringen naar een particuliere, wereldwijde achterban van niet-gouvernementele deskundigen. Ook de aanzienlijke financiële en politieke connecties die hen in staat stelden een dergelijke invloed te verwerven op de hoogste niveaus van de Amerikaanse regering, de Europese Commissie en de WHO worden in detail beschreven.
De ambtenaren die met POLITICO en WELT spraken, zijn afkomstig uit de top van de regeringen in de VS en Europa, ook in de gezondheidsagentschappen. Zij werden anoniem gehouden om openhartig te kunnen spreken over hoe hun respectieve regeringen de internationale reactie op Covid hebben aangepakt en welke misstappen er tijdens hun ambtstermijn zijn gemaakt. Velen van hen hadden rechtstreeks contact met vertegenwoordigers van de vier mondiale gezondheidsagentschappen, sommigen zelfs dagelijks.
POLITICO en WELT onderzochten notulen van vergaderingen en duizenden pagina’s financiële onthullingen en belastingdocumenten, waaruit bleek dat de groepen sinds 2020 bijna 10 miljard dollar hebben uitgegeven – hetzelfde bedrag als het belangrijkste Amerikaanse agentschap dat belast is met de bestrijding van Covid in het buitenland. Het is een van de eerste uitgebreide verantwoordingen van de uitgaven van mondiale gezondheidsorganisaties aan de wereldwijde strijd tegen de pandemie.
Nu werpen critici belangrijke vragen op over de billijkheid en doeltreffendheid van de reactie van de groep op de pandemie – en de ernstige beperkingen van het uitbesteden van de reactie op de pandemie aan niet-gekozen, particulier gefinancierde groepen.
“Ik denk dat we ons grote zorgen moeten maken”, aldus Lawrence Gostin, professor aan de Georgetown University en gespecialiseerd in volksgezondheidsrecht. “Om het heel cru te zeggen: geld koopt invloed. En dit is de ergste vorm van invloed. Niet alleen omdat het om geld gaat – hoewel dat belangrijk is, want geld mag het beleid niet dicteren – maar ook omdat het gaat om bevoorrechte toegang, achter gesloten deuren.”
Gostin zei dat dergelijke macht, zelfs als die wordt aangedreven door goede bedoelingen en expertise, “antidemocratisch is, omdat het buitengewoon ondoorzichtig en ondoorzichtig is” en “gewone mensen, gemeenschappen en het maatschappelijk middenveld in de steek laat.”
Hoewel tientallen mondiale gezondheidsorganisaties deelnamen aan de wereldwijde reactie op Covid, richtte het POLITICO en WELT onderzoek zich op deze vier organisaties vanwege hun banden met elkaar – zowel Gavi als CEPI ontvingen startkapitaal van de Bill & Melinda Gates Foundation – en omdat ze samen een cruciale rol speelden in het adviseren van regeringen en de WHO.
De WHO was cruciaal voor de opkomst van de groepen. Alle groepen hadden langdurige banden met het mondiale gezondheidsorgaan. Het bestuur van zowel CEPI als Gavi heeft een speciaal aangewezen WHO-vertegenwoordiger. Er is ook een draaideur tussen tewerkstelling in de groepen en werk voor de WHO: Voormalige WHO-werknemers werken nu bij de Gates Foundation en CEPI; sommigen, zoals Chris Wolff, de adjunct-directeur van landenpartnerschappen bij de Gates Foundation, bekleden belangrijke functies.
Veel van de invloed van de groepen bij de WHO komt gewoon voort uit geld. Sinds het begin van de pandemie in 2020 hebben de Gates Foundation, Gavi en de Wellcome Trust samen meer dan 1,4 miljard dollar gedoneerd aan de WHO – een aanzienlijk groter bedrag dan de meeste andere officiële lidstaten, waaronder de Verenigde Staten en de Europese Commissie, volgens gegevens van de WHO.
“Je moet niet vergeten dat wanneer je te maken hebt met de Gates Foundation, het bijna is alsof je te maken hebt met een ander groot land wat betreft hun donaties aan deze wereldwijde gezondheidsorganisaties”, aldus een voormalige hoge Amerikaanse gezondheidsfunctionaris.
In nauwe samenwerking met de WHO speelden de vier groepen een centrale rol bij het opzetten van een initiatief dat bekend staat als de Access to Covid-19 Tools Accelerator, of ACT-A, dat zich richtte op het veiligstellen en leveren van tests, behandelingen en vaccindoses aan landen met een laag en gemiddeld inkomen over de hele wereld. COVAX – een speciaal consortium beheerd door Gavi, CEPI en UNICEF – is de vaccinpijler van het ACT-A-initiatief.
Maar ACT-A miste zijn leveringsdoelstellingen voor 2021 op alle drie de fronten – voor testen, distributie van vaccins en behandelingen, volgens een onafhankelijke beoordeling door Dalberg Global Development Advisors, een beleidsadviesbureau in New York.
Het ACT-A-diagnoseteam stelde zich ten doel om tegen het midden van 2021 500 miljoen tests toegankelijk te maken voor lage- en middeninkomenslanden. In juni 2021 had het team slechts 84 miljoen tests aangeschaft, slechts 16 procent van zijn doelstelling, aldus het rapport. Het therapeutische team stelde oorspronkelijk als doel om tegen 2021 245 miljoen behandelingen te leveren aan landen met een laag en gemiddeld inkomen, maar veranderde later het doel in 100 miljoen nieuwe behandelingen tegen eind 2021. In juni van dat jaar had het therapeutische team slechts ongeveer 1,8 miljoen behandelingen toegewezen.
COVAX stelde zich ten doel om tegen eind 2021 2 miljard vaccindoses te leveren. In september van dat jaar had het slechts 319 miljoen doses afgeleverd.
Hoewel COVAX de levering van doses later in 2021 en in 2022 aanzienlijk heeft versneld, hebben de regeringen moeite om de injecties in de armen te krijgen. In augustus 2022 was slechts ongeveer 20 procent van de Afrikanen gevaccineerd – een gevaarlijk laag percentage – volgens het Afrika CDC.
De leiders van de groepen zeggen dat zij hun doelstellingen grotendeels niet hebben kunnen halen omdat rijke, westerse regeringen traag waren om op te treden en de enorme tranches vaccins en geneesmiddelen beschikbaar te stellen die nodig waren om de wereld te beschermen. De groepen zeggen dat zij een cruciale stem hebben gegeven aan het lijden en de behoeften van armere landen, zonder welke de vooruitgang veel trager zou zijn geweest.
“Om het heel cru te zeggen: met geld koop je invloed. En dit is de ergste vorm van invloed. Niet alleen omdat het om geld gaat […] maar ook omdat het om bevoorrechte toegang gaat, achter gesloten deuren.”
Lawrence Gostin, professor aan de Georgetown University, gespecialiseerd in volksgezondheidsrecht.
“De Gates Foundation richtte zich op het ondersteunen van een wereldwijde respons die ervoor zou zorgen dat landen met lage en middeninkomens betaalbare en billijke toegang zouden hebben tot de beste gegevens en instrumenten die beschikbaar zijn om de crisis aan te pakken”, zei Mark Suzman, CEO van de Gates Foundation, in een verklaring. “Op sommige gebieden hebben we successen geboekt. Op het meest kritieke punt van billijke toegang tot vaccins heeft de wereld als geheel gefaald omdat landen met een hoog inkomen aanvankelijk het beschikbare aanbod monopoliseerden.” De stichting weigerde Gates beschikbaar te stellen voor commentaar.
Over de strijd om op tijd vaccindoses te leveren aan lage- en middeninkomenslanden zei Seth Berkley, de CEO van Gavi, in een interview dat de organisatie een van haar oorspronkelijke doelstellingen om tegen het einde van 2021 950 miljoen doses te distribueren aan lage-inkomenslanden heeft gehaald, ook al heeft ze een van haar oorspronkelijke beloften om 2 miljard doses te distribueren niet waargemaakt. (COVAX leverde de 950 miljoen doses in januari 2022.)
“Het is heel gemakkelijk om daar buiten te zitten en te bekritiseren wat we doen. Wat we moeten doen is eerlijk geëvalueerd worden op basis van de acties die we destijds ondernamen met de kennis die we toen hadden,” zei Berkley.
Een woordvoerder van CEPI verwoordde het als volgt: “Hoewel er veel is dat we kunnen verbeteren, zou het onjuist zijn om alle schuld voor het falen van de wereldwijde respons toe te wijzen aan de organisaties die meer dan wie ook hebben gedaan om te proberen de problemen van het vaccinaanbod en de ongelijkheid op te lossen.”
“De uitdaging waar we voor stonden was de noodzaak om toegang tot vaccins in te bouwen voor arme landen op het moment dat bedrijven veelbelovende producten konden verkopen aan de hoogste bieder”, aldus de woordvoerder.
Jeremy Farrar, de directeur van de Wellcome Trust, sloeg een soortgelijke toon aan. “Uitgebreide voorbereiding en reactie op een pandemie vereist het soort financiering en internationale samenwerking dat alleen regeringen kunnen opbrengen”, zei hij.
“Voordat ACT-A werd opgericht, bestond er geen formeel mechanisme om de ontwikkeling, productie en billijke toegang tot Covid-19 interventies wereldwijd te coördineren en te versnellen,” zei hij. “Hoewel ACT-A misschien niet perfect is … zou de wereldwijde respons slechter en veel gefragmenteerder zijn geweest zonder ACT-A.”
Uit het onderzoek van POLITICO en WELT bleek echter dat de structuur van ACT-A de verantwoordingsplicht verminderde. ACT-A vertegenwoordigers bepaalden de financieringsprioriteiten en voerden campagne voor donaties[2]. Maar het geld – 23 miljard dollar in totaal – ging rechtstreeks naar de entiteiten die betrokken zijn bij het initiatief, zoals Gavi en CEPI. Hoewel de website van ACT-A bijhoudt hoeveel geld werd ingezameld, is het bijna onmogelijk om precies te zeggen waar al het geld naartoe ging.
Op basis van de individuele Covid-database van elke organisatie is het niet mogelijk om precies te bepalen hoe de groepen het via ACT-A ingezamelde geld hebben besteed. Het is ook moeilijk om in de subsidie- en investeringsgegevens van de organisaties te bepalen hoeveel zij specifiek voor de ACT-A-programmering hebben gedoneerd. De organisaties gebruiken bijvoorbeeld geen “ACT-A” of vergelijkbare terminologie in hun beschrijvingen van hun subsidies en investeringen.
“In theorie vind ik dat een geweldig idee,” zei Gayle Smith, die vorig jaar leiding gaf aan de wereldwijde Covid-19-reactie van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, verwijzend naar ACT-A. Maar ze zette vraagtekens bij de verantwoording ervan.
“In de praktijk … was er niet één directeur,” zei Smith. “Wie is de grote baas van deze hele onderneming? In een wereldwijde noodsituatie als deze moeten we de tegenmaatregelen zo snel mogelijk overal bij iedereen kunnen krijgen.”
Bruce Aylward, die het werk van de ACT-Accelerator bij de WHO coördineert, zei dat ACT-A met opzet is opgezet met een gedecentraliseerde structuur om de bureaucratie te beperken. Hij zei dat elk agentschap verantwoordelijk was voor zijn eigen boekhouding en voor het rechtstreeks afsluiten van overeenkomsten met donoren.
Smith en anderen die nauw betrokken zijn bij de wereldwijde strijd tegen Covid zeggen dat er een sterkere hand aan het roer had moeten staan.
Toen de vaccindoses naar COVAX begonnen te stromen, waren veel arme landen en provincies slecht uitgerust om ze te verwerken. En tijdens de lange vertragingen verloren veel potentiële begunstigden het vertrouwen in het wereldwijde gezondheidssysteem.
“Ik denk dat als we het vaccin eerder hadden gehad, de dekking vele malen beter zou zijn geweest,” zei Stephen Bordotsiah, de gemeentelijke directeur van gezondheids-diensten in de Bolgatanga regio van Ghana, die aanzienlijke doses van COVAX ontving.
Terwijl ACT-A het grootste deel van zijn tijd en middelen besteedde aan het veiligstellen van doses, ging er weinig geld naar het verbeteren van gezondheidssystemen ter plaatse. Van de 23 miljard dollar die ACT-A en de ontvangende agentschappen – waaronder Gavi en CEPI – bijeenbrachten, ging slechts 2,2 miljard dollar naar de versterking van gezondheidssystemen, volgens de eigen financieringstracker van het WHO-initiatief.
Aylward wijt alle tekortkomingen van ACT-A aan “factoren die buiten de controle van de versneller lagen”, zei hij, waaronder een gebrek aan overheidsfinanciering voor de distributie van Covid-instrumenten aan landen met lage inkomens. “Elke politicus stond daar en zei alle juiste dingen. Ze wilden de juiste dingen doen,” zei Aylward. “We moeten een omgeving creëren die dat mogelijk maakt.”
De vier groepen geven nu miljoenen dollars uit om bij de VS en de EU te lobbyen voor hun prioriteiten voor de volgende pandemie, waarvan sommige versterking van lokale gezondheidsstelsels omvatten. Andere initiatieven zijn meer geld investeren in onderzoek en ontwikkeling, in de hoop vaccins van de volgende generatie te ontwikkelen en surveillancenetwerken over de hele wereld uit te breiden.
Ondertussen betwijfelen veel specialisten op het gebied van mondiale gezondheidszorg of de groepen in staat zijn de rigoureuze post-mortems uit te voeren die nodig zijn om een sterker mondiaal reactiesysteem voor de toekomst op te bouwen.
“Niemand houdt deze actoren ter verantwoording. En zij zijn degenen die echt vorm geven aan ons vermogen om te reageren op pandemieën.”
Sophie Harman, hoogleraar internationale politiek, Queen Mary University of London.
“Niemand houdt deze actoren ter verantwoording”, aldus Sophie Harman, hoogleraar internationale politiek aan de Queen Mary University of London. “En zij zijn degenen die echt vorm geven aan ons vermogen om te reageren op pandemieën.”
Elk van de vier organisaties zei dat ze op zijn minst enige interne reflectie doen over hun Covid-werk.
CEPI legt momenteel de laatste hand aan een evaluatie van zijn werk van de afgelopen vijf jaar, inclusief Covid. Vertegenwoordigers van de Gates Foundation en Wellcome zeiden dat hun respectieve organisaties interne evaluaties hebben voltooid, hoewel er geen formele publicatie van die bevindingen bestaat op de websites van de groepen. Gavi heeft ook een extern bedrijf opdracht gegeven voor een evaluatie van COVAX en is van plan de bevindingen te publiceren. Het is onduidelijk wanneer dat rapport openbaar zal worden gemaakt. De groep heeft woensdag op haar website een algemeen document gepubliceerd over de uit Covid getrokken lessen[3].
Vertegenwoordigers van ACT-A zeiden dat het consortium na de publicatie van het Dalberg-rapport in 2021 zijn Covid-werkzaamheden heeft herzien. In een strategisch planningsdocument[4] dat in oktober 2021 op zijn website werd gepubliceerd, ging het in op de aanbevelingen en zei het hoe het zou verbeteren. Het volgt dat werk ook intern, zei een woordvoerder van ACT-A.
Bron: ERIN BANCO, ASHLEIGH FURLONG and LENNART PFAHLER
Verwijzingen..
- https://www.politico.com/news/2022/09/14/covid-pandemic-data-analysis-influence-00055069
- https://www.unicef.org/press-releases/act-accelerator-calls-fair-share-based-financing-%C2%A0us-23-billion-end-pandemic-global
- https://www.gavi.org/sites/default/files/covid/covax/COVAX_Key-Learnings-for-Future.pdf
- https://www.who.int/publications/m/item/act-accelerator-strategic-plan-budget-october-2021-to-september-2022
Beheerder Vincent W Schoers
Copyright © 2021 door Zorgdatjenietslaapt.nl. Toestemming tot gehele of gedeeltelijke herdruk wordt graag verleend, mits volledige creditering en een directe link worden gegeven.
Mijn lichaam is geen eigendom van de staat. Ik heb de uitsluitende en exclusieve autonomie over mijn lichaam en geen enkele politicus, ambtenaar of arts heeft het wettelijke of morele recht om mij te dwingen een niet-gelicentieerd, experimenteel vaccin of enige andere medische behandeling of procedure te ondergaan zonder mijn specifieke en geïnformeerde toestemming. De beslissing is aan mij en aan mij alleen en ik zal mij niet onderwerpen aan chantage door de overheid of emotionele manipulatie door de media, of zogenaamde celebrity influencers.
